Wat weet Google?
Gepubliceerd: 18-9-2017
Laatste update: 14-12-2023
Op zoek naar een feitje, route, recept of verklaring voor vreemde symptomen? Tegenwoordig heb je zo een antwoord op je vraag. Niet voor niets werd ‘googelen’ een werkwoord in onze taal: het is de meest gebruikte zoekmachine in Nederland. Hoe werkt Google eigenlijk? En welke data verzamelt het bedrijf over je?
Redacteur: Niek van Lent
Wat doet Google?
In de jaren negentig ontwikkelen twee promovendi van de universiteit van Stanford, Sergey Brin en Larry Page, een nieuw systeem om websites te kunnen beoordelen. Hun zoekmachine werkt op basis van een algoritme, dat ze PageRank noemen. Dit algoritme bepaalt de volgorde van zoekresultaten op basis van het aantal links naar een website en de kwaliteit van die links. Je kan links dus zien als ‘stemmen’ op een website: hoe meer stemmen, hoe beter.
Hoe werkt Google?
De makers proberen op deze manier het hele internet in kaart te brengen. Een huisgenoot stelt voor om het project te vernoemen naar de wiskundige aanduiding van een ‘één’ met honderd ‘nullen’: Googol. Maar omdat Page het woord verkeerd spelt, wordt het Google. Met zo’n tienduizend bezoekers per dag barst het project op de universiteitscampus uit zijn voegen. Er zijn te weinig computers en er is te weinig opslagruimte voor alle data die worden verzameld. Soms neemt Google zelfs de helft van de internetcapaciteit van de hele campus in beslag. Daarom zoeken de makers investeerders: met honderdduizend dollar aan startkapitaal wordt Google officieel opgericht op 4 september 1998. In de jaren daarna groeit Google enorm. Het bedrijf verbetert het algoritme van de zoekmachine en gaat zich ook steeds meer richten op andere internettoepassingen.
Welke data verzamelt Google over je?
Google verzamelt al je data en maakt daar een profiel van. Doordat we dag in, dag uit zoveel producten van het bedrijf gebruiken, krijgt de techreus ook steeds meer data van ons in handen. Want in zo’n profiel komen niet alleen data uit zoekopdrachten, maar ook bijvoorbeeld uit Gmail, Chrome, Maps, Calender, Hangouts, Home en Android-telefoons. Soms heb je misschien niet eens door dat een dienst van Google is, zoals bij YouTube.
Elke video die je bekijkt, term die je opzoekt en aankoop die je doet, geeft Google meer informatie over jou. Zo weet Google bijna alles: wie je bent, wat je opzoekt, hoe je eruit ziet, wat je bekijkt, hoe je stem klinkt, waar je bent, waar je heengaat, wie je vrienden zijn, hoe je agenda eruit ziet, wanneer je slaapt, hoe gezond je bent, wat je interessant vindt en daardoor vooral: welke advertenties je waarschijnlijk interessant vindt.
"Wat wij ons tot nu toe te weinig beseffen is dat onze persoonlijke gegevens keihard geld waard zijn."
Het is deels mogelijk om het verzamelen van deze data tegen te gaan. In Google Dashboard is bijvoorbeeld te zien welke Googlediensten allemaal informatie van je bijhouden. Hier kunnen gebruikers aangeven of ze hun zoekactiviteit wel of niet willen bijhouden. In Google Takeout kan je de data die Google van jou heeft bekijken en downloaden. Daarnaast is het mogelijk om deels anoniem te surfen in de ‘Incognitomodus’ van Google Chrome. Het surfgedrag wordt dan door je browser vergeten zodra je het venster sluit.
We weten waar je bent. We weten waar je bent geweest. We weten min of meer waar je aan denkt.
Eric Schmidt, 2010
Maar zelfs als je geen enkele Googledienst gebruikt, kan je nog worden gevolgd. Van ieder miljoen bezochte websites, gebruikt meer dan de helft Google Analytics. Dat is een tool waarmee een website kan bijhouden hoeveel bezoekers de site heeft, hoe lang ze blijven en waar ze vandaan komen. Niet alleen de eigenaar van een website maar ook Google kan aan die data aflezen wie de website bezoekt, op welk moment en hoe lang.
Een datacentrum van Google.
Wat doet Google met je data?
Google gebruikt je data vooral om je gepersonaliseerde advertenties aan te bieden, want daar verdienen ze meer geld mee. Het bedrijf noemt zichzelf een gratis dienst, maar eigenlijk dienen je privégegevens dus als betaalmiddel. Harvard professor Shoshana Zuboff noemt dit ‘toezicht kapitalisme’[1], diensten zijn gratis en jij bent vaak het product. Bovendien vindt Google dat het bedrijf je helpt: een gebruiker heeft meer aan gerichte advertenties dan willekeurige reclames.
We vinden gepersonaliseerde advertenties fijn en we denken dat we controle hebben over welke data we aan Google geven. Dat is dus niet zo.
Daarnaast kan Google zoekopdrachten op maat bieden op basis van je data. Als je bijvoorbeeld zoekt naar ‘hamburger’, krijg je restaurants met hamburgers te zien die bij jou in de buurt zitten. En als je regelmatig op en neer reist tussen twee locaties op een bepaald tijdstip, kan je op je telefoon verkeersinformatie aangeboden krijgen op het juiste moment.
Google gebruikt al die informatie om voorspellingen te doen. Over wie jij bent en wat jij gaat doen, maar ook over de gehele samenleving. Je kan bijvoorbeeld in Google Trends per zoekterm zien hoe populair die term is per regio. Dit kan als een soort peiling dienen. Het bedrijf kan zelfs laten zien welke symptomen gebruikers in een regio googelen, om een opkomende griepepidemie aan te tonen.
Kunnen gebruikers hun data wel aan Google toevertrouwen?
Verder heeft het bedrijf een digitale assistent ontworpen: een spraakgestuurde computer die antwoord heeft op al je vragen en je kan helpen met het uitvoeren van taken. Door deze Google Assistant te voeden met persoonlijke data kan hij bijvoorbeeld je moeder bellen, afspraken maken in je online agenda of de routebeschrijving naar de dichtstbijzijnde supermarkt geven. Om deze assistentie te realiseren heeft Google veel gegevens van je nodig, dit gaat ten koste van je privacy.
Google zegt je privacy te waarborgen door persoonlijke gegevens zo goed mogelijk te versleutelen. Toch komt het bedrijf regelmatig in opspraak door privacy-overtredingen[2]. En zelfs als Google geen ‘misbruik’ van je gegevens maakt, weerhoudt dat anderen er niet van om dat wel te doen, zoals hackers. Ook overheden en inlichtingendiensten hebben steeds meer interesse in al die informatie. Het is dus lang niet altijd duidelijk wat er gebeurt met de berg aan data die het bedrijf over je verzamelt.
Ondertussen leveren al die producten, data en advertenties het bedrijf flink wat op: het moederbedrijf van Google is inmiddels de waarde van 1000 miljard dollar gepasseerd[3]. De grote macht die het bedrijf daardoor heeft op de markt, leidt regelmatig tot rechtszaken, met soms hoge boetes tot gevolg[4].
In het kort
Het algoritme van Google bepaalt de volgorde van zoekresultaten op basis van onder andere het aantal - en de kwaliteit van - links naar een pagina. Het is in de loop der jaren steeds verder bijgeschaafd.
Het bedrijf verzamelt al je data in een profiel, waardoor ze bijna alles over je weten: wie je bent, wat je doet, wat je leuk vindt en zelfs wanneer je slaapt.
Google gebruikt de informatie voor gerichte advertenties en zoekresultaten en doet voorspellingen op basis van alle data, wat ook vragen over privacy en de grote machtmacht van het bedrijf met zich meebrengt.
